سال هاست که حدود ً 3500 ایرانی عضو گروه مجاهدین خلق به آرامی در عراق زندگی می کردند، و توجه چندانی را به خود معطوف نکرده بودند. اما در حال حاضر این گروه نسبتا ً ناشناخته کانون بحث های بیش از پیش اختلاف برانگیز رهبران ایران، عراق و آمریکا قرار گرفته است. به علاوه، تصمیم گیری های دولت جدید کاخ سفید دربارۀ این گروه احتمالا ً نوع روابط آمریکا را با ایران در آینده ای نزدیک معین خواهد کرد.
موضوع آیندۀ گروه مجاهدین خلق اوایل ماه جاری نمود پیدا کرد وقتی نوری المالکی نخست وزیر عراق به طور غیرمنتظره اعلام کرد که این گروه دیگر اجازۀ ماندن در عراق را ندارند. کمی پس از آن، موفق الربیعی مشاور امنیت ملی عراق در سفر خود به تهران اعلام کرد، اردوگاه مجاهدین خلق که تقریبا ً در 40 مایلی شمال بغداد قرار دارد، ظرف دو ماه منحل خواهد شد و عراق میزبان تهدیدهای معطوف شده به همسایۀ خود نخواهد بود.
این موضوع پیچیده تر شد وقتی اتحادیه اروپا در 26 ژانویه نام این گروه را از لیست سازمان های تروریستی مانند حماس، جهاد اسلامی فلسطین و نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا حذف کرد. این اقدام اتحادیه اروپا که پس از اعمال نفوذ طولانی توسط طرفداران این گروه در اروپا صورت گرفت، باعث برانگیختن مخالفت شدید تهران شد. حدود 300 تن از معترضان به این اقدام اتحادیه اروپا ظهر روز چهارشنبه در مقابل سفارت انگلیس در تهران تجمع کردند.
یکی از تظاهرکنندگان بنام سینا زمانیان با اشاره به اتحاد این سازمان با صدام حسین در طول جنگ ایران و عراق می گوید، “چه جور آدم هایی از دشمن حمایت می کنند و مردم خودشان را در جنگ می کشند؟ آنها بدترین نوع تروریست های فرصت طلب هستند و برای همیشه این نام بایستی روی آنها باقی بماند.”
با این وجود، برخی در بغداد خواهان آن هستند که این گروه در عراق باقی بماند و یا دست کم بدلایل سیاسی به ایران تحویل داده نشود. عیاد جمال الدین یکی از نمایندگان مجلس عراق و از متحدان مقتدی صدر می گوید، “ما باید خیلی دقیق با این مسأله برخورد کنیم. من اینجا (مجلس) نیامده ام از این سازمان دفاع کنم و هیچ علاقه ای هم به آنها ندارم. اما بدنبال منافع ملی عراق هستم.”
الدین و سایر مقامات سیاسی عراق اساسا ً این گروه را برگی برندۀ برای چانه زنی با ایران می دانند، یکی از معدود برگ های برنده ای که عراق در مقابل همسایۀ قدرتمند خود دارد. استدلال این مقامات این است که بستن کمپ مجاهدین خلق که خواستۀ ایران است، اهرم ارزشمند کوچکی را که عراق در مقابل ایران دارد، از بین خواهد برد. الدین می گوید، “به عقیدۀ من، عراق فقط این برگ برنده را برای تحت فشار گذاشتن ایران دارد.”
اما در حال حاضر توانایی سازمان مجاهدین خلق برای ماندن در عراق به ارادۀ آمریکایی ها بستگی دارد. با وجود اینکه نام این سازمان هنوز در لیست سازمان های تروریستی آمریکا قرار دارد، اما دولت بوش همواره از ارتش آمریکا برای محافظت از کمپ اشرف مجاهدین استفاده می کرد. گهگاه نیز شکایت هایی از سوی تهران و دولت عراق صورت می گیرد. تهران مدعی است که این گروه همواره در فعالیت های خرابکارانه در داخل ایران مشارکت دارد.
مقامات آمریکایی معتقدند که منحل کردن اردوگاه اشرف خلاف قوانین بین المللی بشردوستانه است، چرا که این احتمال وجود دارد که اعضای این گروه در ایران یا عراق مورد آزار و اذیت قرار گیرند. اما از آنجا که شبکۀ جاسوسی سازمان مجاهدین نقش مهمی را در افشای برنامۀ مخفیانۀ هسته ای ایران در سال 2002 ایفا کرد، ظن بسیاری از ایرانیان و عراقی ها بر این است که آمریکا این کمپ را برای مقاصد اطلاعاتی خود نگه خواهد داشت.
در صورتی که کاخ سفید اجازۀ منحل کردن این کمپ را به دولت عراق بدهد، نظام رهبری ایران احتمالا ً این اقدام را نشانۀ تمایل دولت اوباما برای کاهش تنش ها میان تهران و واشنگتن تلقی خواهد کرد.
مارک کوکیس – مجله تایم