نویسنده؛ ولی غفاری، که خود در زمان خلع سلاح فرقه رجوی به عنوان راننده کشنده کمرشکن در بخش ترابری فعالیت داشته و مسئولیت حمل تانکها و جنگافزارهای زرهی به محل انهدام این تسلیحات را برعهده داشته است، از نزدیک شاهد روند خلع سلاح این گروه بوده و با نگاهی عینی و تجربی، این گزارش تحلیلی […]
نویسنده؛ ولی غفاری، که خود در زمان خلع سلاح فرقه رجوی به عنوان راننده کشنده کمرشکن در بخش ترابری فعالیت داشته و مسئولیت حمل تانکها و جنگافزارهای زرهی به محل انهدام این تسلیحات را برعهده داشته است، از نزدیک شاهد روند خلع سلاح این گروه بوده و با نگاهی عینی و تجربی، این گزارش تحلیلی را نگاشته است.
مقدمه
در پی بیش از چهار دهه درگیری مسلحانه میان حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) و دولت ترکیه، این گروه اخیراً در حرکتی قابل توجه، سلاحهای خود را تحویل داده و به روند پایان دادن به مبارزه مسلحانه پیوست. این اقدام با هماهنگی مقامات ترکیه و در چارچوب توافقی دوجانبه انجام شد و گامی مهم به سوی مشارکت مدنی و قانونی در سیاست داخلی ترکیه به شمار میرود. در همین حال، مقایسهای میان این روند و نحوه خلع سلاح فرقه رجوی در سال ۲۰۰۳ در عراق، تفاوتهای اساسی در مشروعیت، نحوه اجرا و پیامدهای سیاسی این دو نمونه را برجسته میسازد.
روند خلع سلاح پ.ک.ک
روز جمعه، گروهی از اعضای پ.ک.ک در شمال عراق در حضور نمایندگان رسمی دولت عراق و میان استقبال رسانهها، سلاحهای سبک خود را تحویل داده و آنها را در آتش انداختند. این اقدام به دستور مستقیم عبدالله اوجالان، رهبر زندانی گروه صورت گرفت که پیشتر در بیانیهای خواستار پایان دادن به نبرد مسلحانه شده بود. پس از اعلام رسمی انحلال شاخه نظامی پ.ک.ک در ماه مه، این حرکت به عنوان گامی در راستای صلح و همگرایی سیاسی ارزیابی شد.
در این مراسم، اعضای پ.ک.ک عمدتاً سلاحهای سبک مانند کلاشینکف، نارنجک و تفنگهای نیمهاتوماتیک را تسلیم کردند. اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، این حرکت را “آغازی بر پایان تروریسم در کشور” خواند و وعده داد که برخی اصلاحات در زمینه حقوق اقلیت کرد و مشارکت سیاسی آنان بررسی خواهد شد.
خلع سلاح فرقه رجوی در عراق
در مقابل، فرقه تروریستی رجوی پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ و سقوط صدام حسین، بدون هیچگونه توافق یا مذاکرهای، تحت فشار نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده مجبور به خلع سلاح شد. این اقدام کاملاً یکجانبه و از سوی ارتش آمریکا صورت گرفت.
در جریان این خلع سلاح، سلاحهای بسیار گستردهای از جمله:
– تانکها
– توپهای صحرایی
– موشکاندازهای کاتیوشا
– انواع سلاحهای سنگین، نیمهسنگین و سبک
در حضور نیروهای فرقه و نمایندگان ائتلاف بهطور کامل منهدم شدند. برخلاف پ.ک.ک، هیچ توافق یا امتیاز سیاسی برای این فرقه در نظر گرفته نشد و نیروهای آن به صورت کامل خلع سلاح و از قدرت نظامی ساقط شدند.
تفاوتهای کلیدی
موضوع | پ.ک.ک (ترکیه) | فرقه رجوی (عراق)
نوع توافق | توافق رسمی و دوجانبه | خلع سلاح اجباری توسط آمریکا
نحوه اجرا | تحویل و سوزاندن سلاحهای سبک | امحای سلاحهای سنگین و نیمهسنگین با فشار نظامی
مشارکت سیاسی بعدی | وعده اصلاحات و حقوق اقلیت کرد | حذف کامل از صحنه سیاسی و نظامی
رهبر گروه | عبدالله اوجالان (در زندان اما تأثیرگذار) | مسعود رجوی (غایب، بدون حضور علنی)
نتیجهگیری
روند خلع سلاح پ.ک.ک نشان از گذار تدریجی و توافقی از مبارزه مسلحانه به سیاستورزی قانونی دارد، در حالی که تجربه فرقه رجوی بیانگر فروپاشی ناگهانی تحت فشار نظامی خارجی و بدون جایگزینی مشروع بود. تفاوت اصلی در اراده گروه، چارچوب قانونی، و تضمینهای پس از خلع سلاح نهفته است؛ جایی که پ.ک.ک توانسته مسیر مذاکره و اصلاح را دنبال کند، اما فرقه رجوی به تاریخ پیوسته است.
منابع: گزارشهای فایننشال تایمز، یورونیوز، الجزیره، و آسوشیتدپرس.
نویسنده: ولی غفاری
