متن سخنرانی دکتر کجباف در سمینار فرقه و تروریسم و نقش آن در تاریخ معاصر ایران
ریاست محترم گروه تاریخ دانشکده ادبیات اصفهان جناب آقای دکتر کجباف:
با عرض سلام و ادب به محضر میهمانان ارجمند، مسئولین محترم، اساتید، و دانشجویان گرامی و با آرزوی قبولی طاعات و عبادات همه شما گرامیان در ماه صیام و گرامیداشت یاد و خاطره شهدای دفاع مقدس که با اعطای خون خود ضامن بقای انقلاب اسلامی شدند و حفظ انقلاب اسلامی در صراط مستقیم را مهیا کردند و با هر گونه حرکت انحرافی و التقاطی مبارزه کردند.
انجمن نجات اصفهان با همکاری انجمن علمی گروه تاریخ و یاری بی شائبه اعضای محترم هئیت علمی با توجه به تقاضایی که انجمن نجات در راستای تبیین نقش فرق در تاریخ معاصر ایران مطرح کردند و بررسی این مهم که فرق چگونه می توانند زمینه انحراف و التقاط را در جامعه اسلامی رقم بزنند، بر آن شدیم به گونه علمی بستری فراهم کنیم تا کسانی که احتمالا در معرض این تهاجم هستند از این پدیده شناخت داشته باشند. گروه علمی انجمن تاریخ این گروه فرهیخته به این تقاضا لبیک گفتند تا به نوعی این سمینار را با همکاری این دو انجمن علمی برگزار کنند. نقشی که گروه تاریخ دارد همانگونه که در درس تاریخ آن را مورد بررسی قرار می دهد بدنبال این است تا تاریخ مذاهب، ادیان و فرق را بطور کلی بررسی کند. چه آنهایی که در گذشته وجود داشته اند و از بین رفته اند و چه آنهایی که هم اکنون باقی هستند و پیغامی دارند. وقتی که ما بحث ملل و نحل و بحث فرقه و دین را مطرح می کنیم اگر چه سابقه دین به لحاظ لفظی در اقوام گذشته چه آریایی ها چه سامی ها چه کسانی که در قوم آریایی بودند به عنوان یک کلمه مشترک است. یا در لغت عرب همه به دنبال این هستند که قوم عادت، را برای دین لحاظ بکنند. آنچه که در کنار دین قرار می گیرد مذهب است. مذهب را هم در کنار یکی از تیره ها و شعب دین تلقی می کنند. شعبه های اعتقادی مثل معتزله، اسماعیلیه، که در اسلام وجود دارند و یا فرق و کسانی که در سیر و سلوک عمل می کنند مثل نقش بندیه در صوفیه و یا آنها که در فقه نسبت به احکام روشهای عملی دارند. مثل شافعی ، حنبلی حنفی و مالکی. آنچه ما بنا داریم در این همایش روی آن صحبت بشود جایگاهی است که از درون دین و مذهب، گروههایی به عنوان فرقه های مذهبی و یا سیاسی برخاسته اند تا به نوعی با دیدگاههای اعتقادی و یا سیاسی منش و رفتارشان را به جامعه تزریق و یا با اعمال فشار و زورو یا از طریق تفکرات سیاسی و یا نظامی به مرحله اجرا در آورند. تاریخ مذاهب و فرق در واقع شعبه ای از تاریخ اجتماعی است، و تاریخ اجتماعی هم بنوبه خود یک تیره ای از تاریخ اقوام ملتها است. اگر ما بتوانیم اینها را بشناسیم و خوب دریابیم می توانیم زمینه ای را فراهم کنیم تا به راحتی دامنگیر و در گرداب بعضی گروهها و فرق گرفتار نشویم. در گذشته میان مجامع اسلامی بحث آزاد وجود داشت. چه در صدر اسلام و چه در طول تاریخ و برخی از دانشمندان و محققان در این بحث آزاد حضور پیدا می کردند. ابن جهن سخنی دارد که می گوید:
ما بایستی اندیشه های خودمان را برای غلبه بر خصم با حجت بیان کنیم نه با قدرت، زور و فشار و نه با اعمال اهرمهای نظامی و سیاسی.
این حرف را در قرن دوم هجری می زند. می گوید غلبه ای که به قدرت یا نیروی نظامی گری حاصل شود با زوال قدرت از بین می رود. اما غلبه ای که با حجت حاصل شود هیچگاه از بین نخواهد رفت. به همین دلیل ما بر آن شدیم تا در اینجا با ادله و حجت و برهان به بررسی و تبیین جایگاه فرق بپردازیم. علمای فرق و ملل و نحل در اسلام اساس تقسیم فرقه های دین مبین را اینگونه مطرح می کنند که حدیثی را منتسب می کنند به پیامبر که می فرماید:
یهودیان به 71 فرقه ، نسارا به 72 فرقه، و امت من به 73 فرقه گرفتار خواهند شد.
حالا قول 71-72و73 شاید با توجه به اینکه حدیث چقدر می توان روی این استناد کرد اختلاف باشد، اما آنچه وجود دارد بحث هفتاد را دال بر کثرت و غلبه مطرح می کنند. یعنی پیامبر گرامی اسلام می فرماید که در آینده مسلمانان به فرقه های بسیاری دچار خواهند شد و به فرقه های بسیاری متفرق خواهند شد. فرقه های مختلفی که ما در طول تاریخ شاهد آن بوده ایم. مثل خوارج، مرجعه، مشاعره، اباحیه، اباذیه، احسائیه، و اسماعیلیه و فرقه های بسیاری که در طول تاریخ ما آنها را دیده ایم. و در طول تاریخ معاصر هم شاهد این نوع اندیشه هایی که در قاموس بهائیت، بابیت، سازمان مجاهدین خلق ، سازمان چریکهای فدایی خلق ، و کسانی که به نوعی زمینه هایی برای خودشان قائل بودند، یا در تقابل با اسلام یا همراه با اسلام عمل کرده اند. هدف از برگزاری این همایش این است که ببینیم این هرمونهای سیاسی که امروز در قاموس ترویج دین و اسلام فعالیت می کنند به دنبال چه چیزی هستند. فرقه به مثابه یکی از جریانهایی که جدای از اندیشه های ناب دینی و اندیشه های ناب مذهبی و صحیح اسلامی مطرح هستند، اینها تلاش می کنند تا همانگونه که از معنای لغوی فرقه بر می آید زمینه هایی را فراهم کنند تا با توجه آن بتوانند آن رهبری ویژه ای که برای خود در نظر گرفته اند در قاموس خود به عنوان یک رهبری خودکامه و به عنوان یک مکانیزم وفاداری که از نیروهای درونی خودش فراهم می کند، بتوانند افرادی را گرد خودشان جمع کنند تا به اهداف و منویات سیاسی فرقه ای شان دست یابند.
انجمن نجات و گروه تاریخ به دنبال این بوده اند که به نوعی بتوانند آن زمینه هایی که به وسیله اعمال فشار و خشونت توسط این فرقه هایی که با داعیه های اعتقادی اما پشتوانه های سیاسی و نظامی برای خود مهیا می کنند تا از این طریق بتوانند حرف خودشان را به کرسی بنشانند و برای جمع آوری نیروهای مردمی و فکری این موقعیت را برای خود فراهم کنند، تا بگویند ما هم در دنیا به عنوان نیروی معارض در مقابل انقلاب و جمهوری اسلامی از این گونه فعالیتها داریم تا به عنوان آلترناتیو جمهوری اسلامی خود را مطرح کنند، شناسایی و مورد تبیین قرار بدهند.
من فقط به منظور بیان اهدافی که این دو تشکل در راستای تبیین این اهداف در همایش امروز داشتند نکاتی را خدمت شما عرض کردم.
امیدوار هستم در طول این همایش یکروزه که به بررسی نقش فرقه در تاریخ معاصر و رابطه آن با تروریسم می پردازند، کسانی که در تاریخ معاصر زمینه های احیای دین و مذهب و اندیشه های التقاطی را مطرح می کنند و اینکه چگونه سر از اندیشه ها و رفتارهای تروریستی در می آورند اینها موضوعاتی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد. و اینکه در این راستا ما چگونه می توانیم به لحاظ تاریخی وضعیت سازمان مجاهدین خلق را به عنوان مثال با حرکت اسماعیلیان در قرن 5 هجری که به عنوان یک جریان تروریستی مطرح هستند مقایسه و ببینیم این دو جریان چه اندازه قابل انطباق و اختلاف هستند. من در پایان از کسانی که بانی و مجری این همایش بودند از عزیزانمان در انجمن نجات، دانشجویان محترم در انجمن علمی گروه تاریخ، اعضای محترم هئیت علمی دانشگاه، ریاست محترم دانشکده جناب آقای دکتر طغیانی و معاونینشان و همچنین کلیه مسئولین دانشکده و عواملی که در برگزاری این همایش فعالیت کردند کمال تشکر و سپاسگذاری دارم و امیدوار هستیم بتوانیم در این همایش یک روزه در تبیین جایگاه فرقه و رابطه آن با تروریسم به عنوان بخشی از وظایف گروه تاریخ در راستای روشنگری بخشهایی از تاریخ معاصر ایران قدم مفیدی برداریم. با عرض تشکر و سپاس.